DNA testi, genetik bilimlerin gelişmesiyle birlikte babalığın tespitinde önemli bir araç haline gelmiştir. Babalık iddiaları, aile hukuku ve bireysel haklar açısından kritik öneme sahiptir. Bu yazıda, DNA testi ile babalığın tespiti konusunu detaylı bir şekilde ele alacağız. Bilimsel temellerden hukuki düzenlemelere, uygulama süreçlerinden pratik önerilere kadar geniş bir kapsamda inceleme yapacağız.

---

I. DNA Testinin Bilimsel Temeli

1. DNA’nın Tanımı ve Yapısı
   • DNA Nedir?
     • DNA, genetik bilgiyi taşıyan ve canlıların tüm biyolojik özelliklerini belirleyen moleküldür. İnsan DNA’sı 23 çift kromozomdan oluşur ve her bireyin DNA’sı benzersizdir.
   • DNA’nın Yapısı
     • DNA, iki iplikçikten oluşan bir çift sarmal yapıdadır. Bu iplikçikler, nükleotid adı verilen birimlerden oluşur. Her nükleotid, bir şeker, bir fosfat grubu ve bir baz içerir.
2. DNA Testi Nasıl Çalışır?
   • Testin Temeli
     • DNA testi, bireylerin genetik materyallerinin karşılaştırılması yoluyla yapılan bir analizdir. Çocuğun ve iddia edilen babanın DNA’ları karşılaştırılır ve genetik eşleşmeler değerlendirilir.
   • Genetik Eşleşmeler
     • Genetik eşleşme, çocuğun ve babanın DNA’larındaki belirli gen bölgelerinin uyuşup uymadığını kontrol eder. Bu eşleşmeler, babalık iddialarını doğrulamak veya reddetmek için kullanılır.
3. Test Türleri ve Yöntemleri
   • Paternite Testi (Babalık Testi)
     • Çocuğun ve iddia edilen babanın DNA’larının karşılaştırıldığı testtir. Babalık testleri, genellikle %99.99 oranında doğruluk sağlar.
   • Maternite Testi
     • Anneliği tespit etmeye yönelik testtir. Daha az yaygındır çünkü annelik genellikle daha açık bir durumdur.
   • Kardeşlik Testi
     • Aynı anneden veya babadan gelen çocuklar arasında kardeşlik ilişkisini doğrulamak için yapılan testtir.

---

II. Hukuki Düzenlemeler ve Yasal Çerçeve

1. Türk Hukuku’nda Babalığın Tespiti
   • Türk Medeni Kanunu (TMK)
     • TMK, babalığın tespiti ve DNA testinin hukuki çerçevesini belirler. TMK’nın 282. maddesi, evli çiftlerin çocuklarının babası olarak kabul edilmesini düzenler.
   • Babalık Davaları ve Yasal Süreçler
     • Babalık davaları, genellikle boşanma, nafaka veya velayet davaları kapsamında açılır. DNA testi, bu davalarda bir delil olarak kullanılır.
2. Uluslararası Hukuk ve Standartlar
   • Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS)
     • AİHS, kişisel kimlik ve ebeveynlik haklarını korur. Babalığın tespitinde çocuk hakları ve ebeveynlik hakları önemlidir.
   • Uluslararası Mahkeme Kararları
     • Uluslararası hukukta, babalığın tespiti ve DNA testlerinin nasıl değerlendirileceğine dair çeşitli içtihatlar bulunmaktadır.
3. Çocuk Hakları ve Babalık Testi
   • Çocuk Hakları Sözleşmesi
     • Çocuk hakları, babalığın tespitinde dikkate alınması gereken önemli bir faktördür. Çocuğun yararına uygun bir şekilde yapılması gereken testler, bu sözleşme kapsamında korunur.

---

III. DNA Testinin Uygulama Süreçleri

1. Başvuru ve İhtiyaç Duyulan Belgeler
   • Başvuru Süreci
     • Babalık testi talebinde bulunurken, mahkemeye başvurulur ve gerekli belgeler sunulur. Bu belgeler genellikle kişisel kimlik, doğum belgeleri ve mahkeme kararlarını içerir.
   • Gerekli Belgeler
     • Test için gerekli belgeler, mahkeme kararı, kimlik belgeleri ve biyolojik örneklerin alınması için talimatlar içerir.
2. Test Süreci
   • Örnek Toplama
     • Test için DNA örnekleri, genellikle ağız içi sürüntü, kan veya diğer biyolojik örneklerden alınır. Örneklerin doğru şekilde alınması, testin güvenilirliği için kritiktir.
   • Laboratuvar Analizi
     • Örnekler, akredite laboratuvarlarda analiz edilir. Laboratuvarlar, genetik eşleşmeleri kontrol eder ve test sonuçlarını hazırlar.
   • Sonuçların Değerlendirilmesi
     • Test sonuçları, babalığın tespitinde kullanılan en önemli veridir. Sonuçlar, mahkemeye sunulur ve yasal süreçte kullanılır.
3. Mahkeme Süreci
   • Delil Olarak Kullanımı
     • DNA testi sonuçları, mahkemede delil olarak sunulur. Sonuçların doğruluğu ve geçerliliği, mahkeme tarafından değerlendirilir.
   • Yargılama ve Karar
     • Mahkeme, DNA testi sonuçlarını değerlendirir ve babalığın tespiti konusunda karar verir. Test sonuçlarının hukuki bağlayıcılığı, mahkeme tarafından belirlenir.

---

IV. Pratik Rehber ve Öneriler

1. DNA Testi Yaptırırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
   • Testin Güvenilirliği
     • Testin güvenilirliği, laboratuvarın akreditasyonu ve örneklerin doğru bir şekilde alınması önemlidir. Yasal geçerliliği olan laboratuvarlar tercih edilmelidir.
   • Örneklerin Toplanması
     • DNA örneklerinin doğru şekilde alınması, testin doğru sonuçlar vermesi için kritik öneme sahiptir.
2. Hukuki Destek ve Danışmanlık
   • Avukat Desteği
     • DNA testi ile babalığın tespitinde hukuki destek almak, sürecin doğru bir şekilde yönetilmesini sağlar. Uzman avukatlardan danışmanlık almak, yasal haklar ve yükümlülükler hakkında bilgi edinmeyi sağlar.
   • Yasal Haklar
     • Yasal süreçte, bireylerin hakları ve yükümlülükleri hakkında bilgi edinmek önemlidir.
3. Test Sonuçlarının Yorumlanması
   • Sonuçların Değerlendirilmesi
     • Test sonuçlarının doğru bir şekilde yorumlanması ve yasal süreçte kullanılabilir hale getirilmesi gerekmektedir. Profesyonel rehberlik, test sonuçlarının mahkemede nasıl kullanılacağı konusunda bilgi verir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 2017/1922 Esas, 2018/1305 Karar, 04.07.2018 Tarihli Kararı:

“Öte yandan, davalılar… ve… (Külünk)’ün anne ve baba isimlerinin değişmesi durumunda miras durumunun da değişikliğe uğrayacağı, bir başka anlatımla davalıların mirasçılıktan çıkarılması durumunun gündeme geleceği, bu itibarla ortaya çıkacak hukuki sonuçlar karşısında ve nüfus kayıtlarının kamu düzenini de ilgilendirdiği dikkate alındığında, DNA testinin yaptırılmasında yarar bulunduğu da unutulmamalıdır.”

“Uyuşmazlığın çözümü bakımından zorunlu ve bilimsel verilere uygun olmak, ayrıca sağlık yönünden bir tehlike oluşturmamak şartıyla, herkes, soy bağının tespiti amacıyla vücudundan kan veya doku alınmasına katlanmak zorundadır. Haklı bir sebep olmaksızın bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde, hâkim incelemenin zor kullanılarak yapılmasına karar verir.”

Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin 2018/12715 Esas, 2019/6954 Karar, 04.07.2019 Tarihli Kararı:

“Kamu düzeni ile yakından ilgili olan nüfus kaydının düzeltilmesi davalarında, Türk Medeni Kanunu’nun 284. maddesinde belirtilen koşullar saklı kalmak kaydıyla, Hukuk Muhakemeleri Kanunu uygulanır. Anılan madde uyarınca, hakim maddi olguları re’sen araştırır ve kanıtları serbestçe takdir eder. Hukuk Muhakemeleri Kanunu 292.maddesi uyarınca dava dilekçesindeki talep çerçevesinde mahkemece tarafların iddia ve savunmaları da dikkate alınarak iddia ile ilgili olarak DNA testi yaptırmak üzere davalılar … ve …’ya tekrar meşruhatlı davetiye çıkarılarak DNA testi için gerekli kan ve doku örneklerini vermesi, aksi taktirde zor kullanılarak bu incelemenin yaptırılacağı hususu ihtar edilmeli, buna rağmen davalılar gelmez veya gelir de kan ve doku örneklerini vermez ise bu incelemelerin zor kullanılarak yapılmasına karar verildikten sonra DNA testi yaptırılıp alınacak rapor doğrultusunda bir karar verilmesi gerekirken, yukarıda gösterilen yasal düzenlemelere aykırı şekilde eksik incelemeyle davanın kabulü doğru görülmemiştir.”